Artykulacja

Opublikowano przez

Artykulacja jest jednym z ważniejszych elementów wpływających na indywidualne brzmienie, rozpoznawalność muzyka.
Muzyka jazzowa posługuje się szeregiem idiomatycznych sposobów artykulacji, które najlepiej poznać poprzez wnikliwe słuchanie i naśladowanie mistrzów swojego instrumentu.

W praktyce improwizatorskiej artykulacja łączy się z innymi elementami warsztatu: timingiem (odczuwaniem wspólnego pulsu), frazowaniem, tempem.

Jeśli początkującemu instrumentaliście dasz zagrać frazę jazzową, to pomimo, że wszystkie dźwięki będą prawidłowe, za sprawą wadliwej artykulacji, efekt będzie mizerny.
Oto kilka sposobów artykułowania nut, które należy wykorzystywać przy ćwiczeniach.
Podstawowe sposoby artykulacyjne – legowanie nut:
1. Łączenie nut symetryczne, bez akcentowania:

2. Łączenie nut symetryczne, z akcentowaniem:

3. Łączenie nut niesymetryczne (random), z akcentowaniem:

 

Artykulacja to sposób, w jaki łączysz lub oddzielasz dźwięki w czasie. Obejmuje m.in.:

  • legato – płynne łączenie dźwięków

  • staccato – krótkie, oddzielone dźwięki

  • ghost notes – ledwie słyszalne, „ukryte” dźwięki

  • akcenty – mocniejsze dźwięki

  • glissando / slide / bend – „wślizgi” do dźwięku

  • fall-off / do-blow / smear – charakterystyczne dla jazzu zejścia lub „zdmuchnięcia” dźwięku

W jazzie nie gra się wszystkich dźwięków z jednakową siłą ani długością. Fraza często ma kształt przypominający mowę: niektóre dźwięki są bardziej wyeksponowane, inne ledwo muśnięte.

2. Swing = artykulacja rytmiczna i dynamiczna

W swingu często pierwsza ósemka z pary jest trochę dłuższa i mocniejsza, druga krótsza i słabsza:

  • Standardowy zapis: ♪ ♪

  • Jazzowy feel: ˑ (dużo krótsza druga nuta, często delikatnie „podciągana”)

To nie tylko rytm, ale też sposób uderzenia dźwięków.

3. Ghost notes i „obwąchiwanie” dźwięków

Szczególnie w bebopie i jazzie nowoczesnym, często grane są:

  • ghost notes – bardzo ciche dźwięki (np. przed głównym dźwiękiem frazy)

  • przechodnie dźwięki chromatyczne – grane szybko i z lekkością

  • „zdmuchnięcia” lub „popchnięcia” – miękkie wejścia lub zejścia

4. Artykulacja zależy od instrumentu

  • Saksofon/trąbka – używa się dmuchnięć, fall-offów, vibrato, subtelnego tongueingu

  • Gitara – slide, bending, legato, palm mute

  • Fortepian – różnicowanie siły ataku, pedalizacja

  • Bas – ghost notes, slap/pop, dead notes

  • Perkusja – różne typy ataku (np. hi-hat z ghostami)