Pokrewieństwo tonacji

Pokrewieństwo tonacji to jedno z podstawowych pojęć w systemie dur-moll. Określa ono związki między tonacjami, które wynikają z podobieństwa ich materiału dźwiękowego oraz struktury.

Rodzaje pokrewieństwa:

1. Pokrewieństwo kwintowe
To najczęściej przedstawiany typ pokrewieństwa — jako koło kwintowe, czyli zamknięty układ tonacji.
Występuje wtedy, gdy pierwszy tetrachord (cztery pierwsze dźwięki) jednej gamy pokrywa się z drugim tetrachordem gamy poprzedniej. Oznacza to, że każda kolejna gama zaczyna się od piątego stopnia (dominanty) poprzedniej.
Przykład:
Drugi tetrachord gamy C-dur to G, A, H, c
Te dźwięki są początkiem gamy G-dur
Gama G-dur kończy się tetrachordem D, E, F♯, g, który rozpoczyna gamę D-dur, itd.
W każdej kolejnej tonacji pojawia się jeden dodatkowy znak przykluczowy.
Ważne: to pokrewieństwo dotyczy tonacji w tym samym trybie (np. tylko durowych lub tylko molowych).

2. Pokrewieństwo równoległe (paralelne)
Dotyczy par tonacji durowej i odpowiadającej jej molowej naturalnej.
Obie gamy mają ten sam zestaw dźwięków, ale różne toniki. Tonika molowa leży tercję małą niżej od durowej.
Przykład:
C-dur ↔ a-moll
Obie tonacje mają 0 znaków przykluczowych, ale inne centrum tonalne.

3. Pokrewieństwo jednoimienne
Występuje między tonacjami mającymi tę samą tonikę, ale należącymi do różnych trybów (dur i moll).
Przykład:
A-dur ↔ a-moll
Choć oba zaczynają się od dźwięku A, mają inny materiał dźwiękowy i różne znaki przykluczowe.

Pokrewieństwo tonacji (ang. key relationship lub tonal affinity) oznacza, jak bardzo dwie tonacje są ze sobą spokrewnione — czyli jak wiele wspólnych dźwięków, akordów i cech harmonicznych mają. To pojęcie jest kluczowe w muzyce jazzowej, klasycznej i popularnej, bo pozwala zrozumieć modulacje, zmiany tonacji i funkcje akordów.

Stopnie pokrewieństwa  dla C-dur:

Tonacja	Pokrewieństwo	Uwagi
G-dur	bliskie	1 ♯ (F♯) różnicy
a-moll	relatywna	te same dźwięki
F-dur	bliskie	1 ♭ (B♭) różnicy
E-dur	dalekie	4 ♯ różnicy

 

Pokrewieństwo równoległe (paralelne) ze znakami przykluczowymi:

Pokrewieństwo równoległe (paralelne) w kole kwintowym: