Skale bebopowe to osiemnutowe warianty znanych skal diatonicznych i modalnych, wykorzystywane powszechnie w języku improwizacji jazzowej, zwłaszcza w stylu bebop – charakterystycznym dla lat 40. XX wieku.
Ich głównym celem jest precyzyjne zsynchronizowanie dźwięków akordowych z mocnymi częściami taktu oraz zwiększenie płynności i logiki przebiegów skalarnych w metrum 4/4.
Choć muzycy bebopu używali tego typu skal intuicyjnie, ich świadome usystematyzowanie przypisuje się amerykańskiemu kompozytorowi i edukatorowi Davidowi Bakerowi. To on nazwał je „skalami bebopowymi”, analizując praktykę dodawania chromatycznych dźwięków przejściowych w skalarnych frazach jazzowych.
Zasady tworzenia skal bebopowych
- Skala diatoniczna ma 7 dźwięków.
- Większość standardów jazzowych ma metrum 4/4.
- W improwizacji często stosuje się ósemki – 8 nut na takt.
- Nuty przypadające na mocne części taktu (1, 2, 3, 4) są mocniejsze i bardziej eksponowane niż te na słabe części taktu (1i, 2i, 3i, 4i).
- Dodanie 1 chromatycznego dźwięku (8. nuta) pozwala „wyrównać” rytmikę tak, by nuty akordowe trafiały dokładnie na mocne części taktu.
Rodzaje skal bebopowych i ich budowa
| Nazwa skali | Dźwięki (od C) | Dodany dźwięk | Tryb bazowy | Typ akordu |
|---|---|---|---|---|
| Bebop Major | C – D – E – F – G – A♭ – A – B | A♭ (chrom. między 5 a 6) | C durowa (Ionian) | Cmaj7 |
| Bebop Dominant | C – D – E – F – G – A – B♭ – B | B (między ♭7 a 1) | C Mixolydian | C7 |
| Bebop Dorian | C – D – E♭ – E – F – G – A – B♭ | E (między ♭3 a 4) | C Dorian | Cm7 |
| Bebop Melodic Minor | C – D – E♭ – F – G – A♭ – A – B | A♭ (między 5 a 6) | C melodic minor | Cm(Maj7) |
G Mixolydian versus G Bebop Dominant
| Tryb / Skala | Dźwięki (zstępująco) | Rytm (ósemki w 4/4) |
|---|---|---|
| G Mixolydian | G F E D C B A G | Nuty akordowe nie zawsze wypadają na mocne części taktu |
| G Bebop Dominant | G F♯ F E D C B A | Dźwięki akordowe na: 1, 2, 3, 4 |
Zestawienie skal bebopowych (tonacja C)
| Nazwa skali | Alias(y) | Dźwięki | Formuła (interwały) |
|---|---|---|---|
| Bebop durowa | Bebop Jońska, Bebop Major, Bebop Ionian, Major Sixth Diminished | C, D, E, F, G, G♯, A, B | 1 – 2 – 3 – 4 – 5 – ♯5 – 6 – 7 |
| Bebop dominantowa | Bebop Mixolydyjska, Bebop Dominant, Mixolydian Bebop | C, D, E, F, G, A, A♯, B | 1 – 2 – 3 – 4 – 5 – 6 – ♭7 – 7 |
| Bebop molowa | Bebop Dorycka, Bebop Minor, Bebop Dorian | C, D, D♯, E, F, G, A, A♯ | 1 – 2 – ♭3 – ♯3 – 4 – 5 – 6 – ♭7 |
| Bebop melodyczna molowa | Bebop Minor Melodic | C, D, D♯, F, G, G♯, A, B | 1 – 2 – ♭3 – 4 – 5 – ♯5 – 6 – 7 |
| Bebop harmoniczna molowa | Harmonic Minor Bebop | C, D, D♯, F, G, G♯, A♯, B | 1 – 2 – ♭3 – 4 – 5 – ♭6 – ♭7 – 7 |
| Bebop lokrycka | Locrian Bebop | C, C♯, D♯, F, F♯, G, G♯, A♯ | 1 – ♭2 – ♭3 – 4 – ♭5 – 5 – ♭6 – ♭7 |
| Bebop frygijska dominantowa | Phrygian Dominant Bebop | C, C♯, E, F, G, G♯, A♯, B | 1 – ♭2 – 3 – 4 – 5 – ♭6 – ♭7 – 7 |
Właściwości skal bebopowych
- Harmoniczne ugruntowanie frazy:
Dzięki ósemkowej strukturze, dźwięki akordowe (1, 3, 5, 7) przypadają na mocne części taktu. - Równowaga rytmiczna:
Skala 8-nutowa lepiej „pasuje” do metrum 4/4 niż standardowa 7-nutowa skala, przez co linia melodyczna staje się płynniejsza i bardziej zrównoważona. - Naturalna integracja z harmonią:
Bebopowe mody skalne tworzą gładkie przejścia między akordami w progresji jazzowej (np. II–V–I), umożliwiając precyzyjne podkreślanie funkcji harmonicznych. - Wszystkie skale bebopowe dodają jeden dodatkowy dźwięk chromatyczny do skali siedmiostopniowej.
- To umożliwia równomierne frazowanie w ósemkach, co jest szczególnie przydatne w jazzie bebopowym.
- Skale te odpowiadają różnym funkcjom harmonicznym: tonicznym (major, minor), dominantowym, alterowanym itd.