Zmiany rytmu harmonicznego

W zależności od tempa utworu, technika zwiększania rytmu harmonicznego może polegać na prostym dodaniu akordu tuż przed docelowym akordem, aż do dodania nawet ośmiu akordów w takcie (w metrum 4/4). Przydatne jest też dodawanie cykli i kadencji. Zwolnienie rytmu harmonicznego osiąga się przez pominięcie akordów lub zastosowanie nuty pedałowej.
Najprostszą zmianą rytmu harmonicznego jest dodanie akordu tuż przed docelowym — takie akordy nazywa się akordami podejścia (approach chords). Można ich użyć więcej niż jeden, często w grupach po dwa lub trzy, zależnie od tempa. Więcej niż trzy akordy podejścia przed docelowym tworzą efekt „równoległych dodanych akordów”. Zazwyczaj akordy podejścia i dodane trwają pół nuty lub krócej, w zależności od tempa.

Wybór prymy akordu dodanego zależy od jakości melodii linii basu — od chęci zachowania modalności (diatoniczności) frazy lub użycia swobodnego chromatyzmu. Jeśli wstawia się cykl lub kadencję, ruch rootów jest z góry ustalony jako przeskoki kwinty lub kwarty.

Mając to na uwadze, można podejść do akordu docelowego z półtonu lub całego tonu powyżej (górny sąsiad) albo z półtonu lub całego tonu poniżej (dolny sąsiad). Modalność akordu podejścia dobiera się według potrzeby określenia funkcji harmonicznej, utrzymania spójności modalnej lub własnych preferencji. Najczęściej modalność akordu podejścia jest taka sama jak akordu docelowego.

1. Definicja

• Rytm harmoniczny = częstotliwość zmiany akordów.
• Może być gęsty (zmiany co ćwierćnutę lub co takt półnutowy) albo rzadki (jeden akord na kilka taktów).

2. Zmiany rytmu harmonicznego

W praktyce jazzowej (i klasycznej) rytm harmoniczny nie jest stały – kompozytor/aranżer celowo go zmienia, by stworzyć kontrast, napięcie lub kulminację.

• Przyspieszenie rytmu harmonicznego
  • więcej akordów w krótszym czasie (np. II–V sekwencje co takt → II–V co pół taktu).
  • daje efekt intensyfikacji, budowania napięcia, kulminacji.
  • typowe np. w bebopie, gdzie często mamy akord na każdą ćwierćnutę.
• • • mniej akordów w jednostce czasu (np. jeden akord na 4 takty).
    • daje efekt odprężenia, stabilizacji, uspokojenia.
    • spotykane np. w balladach jazzowych, modalnym jazzie (So What Davisa: d-moll przez 16 taktów). Zwolnienie rytmu harmonicznego

  Modyfikacje rytmu harmonicznego kompozycji występują w dwóch głównych obszarach:

  Obszar	Opis
  Obszary kadencyjne	Fragmenty schematu harmonicznego prowadzące aktywnie do rozstrzygnięcia.
  	Zawierają cykle, turnarounds i kadencje.
  	Ruch harmoniczny opiera się na relacjach diatonicznych i funkcji lub modalności akordów.
  	Materiał kadencyjny przydatny również w refrenach i zakończeniach.
  Obszary niekadencyjne	Fragmenty z wolniejszym rytmem harmonicznym, zwykle jeden akord na takt lub dwa,
  	z pojedynczymi niefunkcyjnymi akordami przejściowymi (passing chords).

3. Zastosowanie w jazzie

• Forma 32-taktowa AABA – najczęściej w sekcji B (bridge) rytm harmoniczny przyspiesza (np. zmiany co takt zamiast co dwa), żeby odróżnić ją od sekcji A.
• Kadencje II–V–I – często zagęszczają rytm harmoniczny na końcu frazy.
• Ballady – rytm harmoniczny jest zwykle wolny, a pianista lub aranżer może wprowadzać gęstsze zmiany podczas kulminacji.
• Jazz modalny – ogranicza liczbę zmian akordów, ale kontrastowo może nagle pojawić się przyspieszony cykl.

4. Efekty estetyczne

• Stały rytm harmoniczny → stabilność, przewidywalność.
• Zmienny rytm harmoniczny → dramaturgia, narracja, „oddech” w muzyce.
• Nagłe przyspieszenie → kulminacja, drive.
• Nagłe zwolnienie → zawieszenie, efekt przestrzeni.

---

Przykłady zmiany rytmu harmonicznego

Standard	Cm7	F7	Bbmaj7	Ebmaj7	Am7b5	D7	Gm9	Gm
Bebop 1	Cm7       Gb13	F7                     B7	Bbmaj7           E7	Ebmaj7    Bbm7	Am7b5       Eb7	D7         Ab7	Gm9	Galt
Bebop 2	Dbm7      Gb7	Cm7      F7	Bm7          E7	Bbm7    Eb7	Am7b5     Eb13	Dsus     Ab13	Gm9	Galt
Pop	Gbsus	F9	Esus	Asus	Dsus	Gsus	Csus	Dbsus
Modal	F9sus	D/F	Esus	Asus	D frygijska	*/*	D eolska	*/*

 

Standard	Am7b5	D7	Gm7	G7	Cm7	F7	Bbmaj7	Ebmaj7
Bebop 1	Bbm7  Eb7	Am7  D7	Abm7    Db7	Gm7   C7	Cm7     F7	F#m7   B7	Bbmaj7  E7	Ebmaj7
Pop	Eb7#11	D9sus	Db9sus

 

Rytm harmoniczny to tempo występowania oryginalnych akordów — gdzie i jak często pojawiają się akordy względem pulsu utworu.
W kompozycjach z „standardowego” repertuaru jazzowego opartych na formie piosenki rytm harmoniczny jest zwykle wolny i symetryczny.

Cel zmiany rytmu harmonicznego to nadanie mu bardziej dynamicznego charakteru, poprzez kontrast między wolnym a szybkim ruchem oraz kontrast między przestrzenią (otwartością) a gęstością.
Tempo rytmu harmonicznego zwiększa się przez dodanie akordów, a zmniejsza przez usunięcie akordów lub zastosowanie nut pedałowych.