„Trybami Zmienionej Diatoniczności Nr 1”, powstają przez modyfikację znanych trybów diatonicznych (np. lidyjski, dorycki, miksolidyjski).

Te tryby mają zmienione dźwięki, co daje im charakterystyczne, czasem bardziej „ciemne” albo „jasne” brzmienie w porównaniu do tradycyjnych skal.

Sposób ich budowy polega na tym, że zawsze zaczynamy od tej samej nuty (fixed starting note), ale zmieniamy kolejność i rodzaj tetrachordów (czterodźwiękowych fragmentów skali).

Wśród tych tetrachordów pojawia się specjalny, nazywany „hiszpańskim frygijskim”, który jest bardzo ciemny i ma nieregularny układ półtonów.

Te tryby pochodzą głównie od skali minorowej melodycznej w wersji wznoszącej. Można też spojrzeć na nie jako na wariacje trybu Ionian z obniżoną tercją (czyli tzw. Altered Ionian).

Wpis opisuje także akordy budowane na bazie tych trybów, które różnią się od klasycznych akordów i mają różne emocjonalne barwy – od jasnych i nerwowych, po ciemne i tajemnicze.

Na końcu jest tabela pokazująca, jak uporządkować te akordy i tryby od najjaśniejszych do najciemniejszych pod względem ich brzmienia i nastroju.

Wyobraź sobie, że masz zwykłą skalę, np. C-dur (czyli białe klawisze od C do C). Teraz lekko ją zmieniamy — przesuwamy, zmieniamy niektóre dźwięki na wyższe lub niższe. W ten sposób powstają nowe „tryby”, które brzmią inaczej niż klasyczne skale.

Te nowe tryby mają czasem bardziej „ciemny”, tajemniczy lub „jasny”, błyszczący charakter — to zależy od tego, które dźwięki zmieniliśmy.

Spis treści

Jak się je buduje?

Zawsze zaczynamy od tej samej nuty (np. C).
Dzielimy skalę na fragmenty po 4 dźwięki (tetrachordy).
Łączymy różne tetrachordy, które mają inne wzory półtonów (małych odstępów między dźwiękami).
Jeden z tetrachordów nazywa się „hiszpański frygijski” i ma specyficzne, bardzo ciemne brzmienie.

Skąd pochodzą te tryby?

Najczęściej z skali minorowej melodycznej w wersji wznoszącej (czyli skali moll, ale z podniesioną 6. i 7. nutą w górę). Można też myśleć o nich jako o zmienionych wersjach trybu Ionian, gdzie obniżamy 3. dźwięk.

Na podstawie tych trybów budujemy różne akordy, które mają specyficzne brzmienia:

Niektóre są bardzo jasne, „nerwowe” i błyszczące (np. Lydian-augmented).
Inne są bardziej mroczne, tajemnicze, albo romantyczne (np. Mixolydian b6 lub Aeolian b5).
Najciemniejszy z nich to Super-Locrian, który brzmi bardzo „zmiennie” i napięcie buduje w muzyce jazzowej.
Te tryby i akordy pomagają komponować i improwizować z nowym, ciekawym brzmieniem.
Można tworzyć muzykę bardziej ekspresyjną, kolorową, niż przy użyciu zwykłych skal.
Mają różne „emocjonalne” barwy — od jasnych i lekkich po ciemne i dramatyczne.

To są specjalne, zmienione wersje znanych skal, które dają nowe, ciekawe dźwięki i akordy do komponowania i improwizowania, szczególnie w jazzie i muzyce nowoczesnej.

1. Metoda konstrukcji trybów

Tryby tworzymy za pomocą metody fiksowanego dźwięku startowego (fixed starting note method), która polega na:

Zachowaniu tej samej nuty początkowej,
Przesuwaniu tetrachordów w obrębie skali, czyli łączeniu różnych tetrachordów pod rząd, aby uzyskać kolejne tryby.

2. Tetrachord hiszpański frygijskiego (Spanish Phrygian Tetrachord)

Jest to nowy, charakterystyczny tetrachord w grupie trybów zmienionych,
Uznawany za najciemniejszy tetrachord z tej grupy,
Jego asymetryczna budowa (układ półtonów) powoduje, że dalsze przesuwanie półtonów prowadzi do pełnej chromatyki, czyli utraty diatonicznej struktury,
To nadaje trybom niepowtarzalny, „ciemny” i barwny charakter.

3. Formuły tetrachordów i ich asymetria

Tetrachordy w tych trybach mają asymetryczny rozkład półtonów ze względu na obecność alteracji (obniżeń lub podwyższeń dźwięków),
Trudno jednoznacznie określić kolejność „ciemności” trybów — przyjmujemy porządek podobny do klasycznych trybów diatonicznych (Ionian, Dorian, Phrygian itd.) z uwzględnieniem, że alteracje wzbogacają barwę.

4. Źródło trybów

Podstawą konstrukcji tych trybów jest skala minorowa melodyczna w wersji wznoszącej (ascending melodic minor scale),
Można je także rozpatrywać jako wariacje trybu Altered Ionian (Ionian b3) — czyli Ionian z obniżonym 3. stopniem,
To alternatywne spojrzenie pomaga zrozumieć charakter i „ciemność” poszczególnych trybów.

5. Tabela trybów, tetrachordów i interwałów

Tryb	Tetrachordy (kolejność)	Układ półtonów tetrachordów	Przerwa między tetrachordami (w półtonach)
Lydian-augmented	Lydian & Spanish	2-2-2 & 1-2-1	2
Mixolydian ♯4	Lydian & Dorian	2-2-2 & 2-1-2	1
Mixolydian ♭6	Ionian & Phrygian	2-2-1 & 1-2-2	2
Dorian ♭7	Dorian & Ionian	2-1-2 & 2-2-1	2
Aeolian ♭5	Dorian & Lydian	2-1-2 & 2-2-2	1
Phrygian ♯6	Phrygian & Dorian	1-2-2 & 2-1-2	2
Super-Locrian	Spanish & Lydian	1-2-1 & 2-2-2	2

6. Charakterystyka i przykłady akordów z trybów zmienionych

Lydian-Augmented

Jasna, rozszerzona forma lidyjskiej, z podwyższoną kwartą (#4) i kwintą (#5),
Brzmienie: bardzo „nerwowe”, jasne, przestrzenne.
Przykład C lydian-augmented: C – E – F# – G# – B

Mixolydian ♯4 (Lydian Dominant)

Mixolydian z podwyższoną kwartą (#4), często używany z akordami sus4,
Brzmienie jasne, nieco napięte, tęskne.
Przykład G mixolydian ♯4: G – B – C# – F

Mixolydian ♭6

Ciemniejsza, bardziej „eolska” wersja mixolydianu z obniżoną szóstą (♭6),
Charakteryzuje się romantycznym, refleksyjnym brzmieniem.
Przykład G mixolydian ♭6: G – B – D – E♭ – F

Dorian ♭7 (Minor-Major 7)

Dorian z obniżoną septymą (♭7), zawiera naturalną szóstkę,
Często wykorzystywany z akordami sus4, daje wrażenie zawieszenia.
Przykład D dorian ♭7: D – F – G – A – C

Aeolian ♭5 (Locrian #2)

Locriański z podwyższoną sekundą (#2),
Używany zarówno jako ii w minor ii-V, jak i samodzielny, modalny akord,
Brzmienie romantycznie zdezorientowane, niejednoznaczne.
Przykład A aeolian ♭5: A – B – C – D – E♭ – G

Phrygian 46

Jeden z najwcześniejszych nowoczesnych akordów modalnych,
Brzmi jak akord 6/4 z zawieszoną obniżoną sekundą (b2),
Znany z utworu Herbiego Hancocka „Circle One”.
Przykład E phrygian 46: E – F – A – B – C – D

Super-Locrian (Altered Scale)

Skala altered, diminished-whole tone, bardzo dominantowa,
Modalnie używana jako samodzielny akord, często złożony i intensywny.
Przykład G super-locrian: G – A♭ – B♭ – B – D♭ – E♭ – F

7. Porządek trybów od najjaśniejszego do najciemniejszego (emocjonalny opis)

Pozycja	Tryb / Akord	Charakterystyka emocjonalna
1	Lydian-Augmented	Bardzo nerwowy, jasny
2	Lydian	Jasny, przestrzenny
3	Ionian	Naturalny, pozytywny
4	Mixolydian ♯4	Napięty, tęskny
5	Mixolydian ♭6	Romantyczny, pełen nadziei
6	Dorian ♯6	Zaniepokojony
7	Dorian ♭7	Najjaśniejszy z dorianów
8	Aeolian ♭5	Romantycznie zdezorientowany
9	Phrygian ♭6	Otwarty, pełen nadziei
10	Locrian 6/4	Bluesowy, miejski

8. Wnioski i dalsze kroki

Te tryby i akordy tworzą paletę nowoczesnych, zmienionych barw modalnych,
Doskonale nadają się do tworzenia nowych, świeżych progresji harmonicznych,
Stanowią pierwszy zestaw spośród kilku grup zmienionych trybów i akordów, które można łączyć i eksperymentować,