Spis treści

Modi i ich zastosowania

1. Co to są modi?

Modi to warianty skal, które powstają poprzez rozpoczęcie grania skali od innego stopnia niż jej tonika.

Najczęściej rozpatruje się mody skali durowej (majorowej).
Modi można tworzyć także od innych skal:
- skala molowa (naturalna i harmoniczna),
- skala molowa melodyczna,
- skala pentatoniczna,
- skala zmniejszona (octatonic, diminished),
- inne egzotyczne skale.

Jak powstają modi?

Zachowujemy wszystkie dźwięki skali.
Zmieniamy punkt startu (inny stopień).
Otrzymujemy nowy charakter brzmieniowy wynikający z relacji interwałowych.

2. Modi skali durowej (C-dur)

Nr	Nazwa modusu	Stopień startowy	Dźwięki w C-dur	Wzór interwałów (półtony)	Charakterystyka
1	Jońska (Ionian)	1	C D E F G A B	2–2–1–2–2–2–1	Jasna, wesoła – klasyczna skala durowa
2	Dorycka (Dorian)	2	D E F G A B C	2–1–2–2–2–1–2	Lekko smutna, używana w jazzie, bluesie, muzyce ludowej
3	Frygijska (Phrygian)	3	E F G A B C D	1–2–2–2–1–2–2	Mroczna, orientalna – flamenco
4	Lidyjska (Lydian)	4	F G A B C D E	2–2–2–1–2–2–1	Jasna, przestrzenna – charakterystyczna #4, jazz, film
5	Miksolidyjska (Mixolydian)	5	G A B C D E F	2–2–1–2–2–1–2	Durowa z bluesowym zabarwieniem – obniżona 7
6	Eolska (Aeolian)	6	A B C D E F G	2–1–2–2–1–2–2	Smutna, melancholijna – skala molowa naturalna
7	Lokrycka (Locrian)	7	B C D E F G A	1–2–2–1–2–2–2	Mroczna, niestabilna – obniżona II i V, rzadko jako tonika

2.1 Odmiany skali durowej harmonicznej

Nazwa	Aliasy	Dźwięki	Formuła interwałowa
C Durowa harmoniczna	Ionian ♭6, Harmonic Major, Ethiopian	C D E F G A♭ B	1–2–3–4–5–♭6–7
C Lidyjska ♭3	Lydian b3, Melodic Minor ♯4, Lydian diminished	C D E♭ F♯ G A B	1–2–♭3–♯4–5–6–7
C Dorycka ♭5	Dorian b5, Locrian ♯2	C D E♭ F G♭ A B♭	1–2–♭3–4–♭5–6–♭7
C Miksolidyjska ♭2	Mixolydian b2	C D♭ E F G A B♭	1–♭2–3–4–5–6–♭7
C Frygijska ♭4	Phrygian b4, Indian	C D♭ E♭ E G A♭ B♭	1–♭2–♭3–♭4–5–♭6–♭7
C Lidyjska Zwiększona ♯2	Lydian Augmented ♯2	C D♯ E G♭ A♭ A B	1–♯2–3–♯4–5–6–7
C Lokrycka ♭♭7	Locrian bb7	C D♭ E♭ F G♭ A♭ A	1–♭2–♭3–4–♭5–♭6–♭♭7

3. Modi skali molowej naturalnej (A-moll)

Skala: A B C D E F G

Nazwa modusu	Stopień startowy	Przykład (A-moll)
A Aeolian	1	A B C D E F G
B Locrian	2	B C D E F G A
C Ionian	3	C D E F G A B
D Dorian	4	D E F G A B C
E Phrygian	5	E F G A B C D
F Lydian	6	F G A B C D E
G Mixolydian	7	G A B C D E F

4. Modi skali molowej harmonicznej (A harmonic minor)

Skala: A B C D E F G♯

Nazwa modusu	Stopień startowy	Dźwięki
A harmonic minor	1	A B C D E F G♯
B Locrian ♮6	2	B C D E F G♯ A
C Ionian ♯5	3	C D E F G♯ A B
D Dorian ♯4	4	D E F G♯ A B C
E Phrygian dominant	5	E F G♯ A B C D
F Lydian ♯2	6	F G♯ A B C D E
G diminished dominant	7	G♯ A B C D E F

5. Modi skali pentatonicznej (C-pentatoniczna)

Skala: C D E G A

Nazwa modusu	Stopień startowy	Dźwięki
C pentatonic	1	C D E G A
D pentatonic	2	D E G A C
E pentatonic	3	E G A C D
G pentatonic	4	G A C D E
A pentatonic	5	A C D E G

6. Modi skali zmniejszonej (octatonic)

Przykład: C D E♭ F G♭ A♭ A B

Regularny wzór interwałowy: półton – cały ton – półton – cały ton …
Modi powstają poprzez start od kolejnych dźwięków i zachowanie schematu interwałowego.

7. Skala molowa melodyczna (Melodic Minor) i jej tryby

Skala C melodic minor: C D E♭ F G A B

Wzór interwałowy: 1–2–♭3–4–5–6–7

7.1 Modi skali molowej melodycznej

Nr	Nazwa trybu	Dźwięki od C	Akordy	Uwagi
I	Melodic Minor	C D E♭ F G A B	Cm(maj7), Cm6	Podstawowa forma molowa melodyczna
II	Dorian ♭2	D E♭ F G A B C	Dm7♭5	II w tonacji molowej
III	Lydian Augmented	E♭ F G A B C D	E♭maj7♯5	Durowy tryb z #4 i #5
IV	Lydian Dominant	F G A B C D E♭	F7♯11	Typowy wybór dla V7
V	Mixolydian ♭6	G A B C D E♭ F	G7♭13	Dominanta z mrocznym charakterem
VI	Locrian ♯2	A B C D E♭ F G	Am7♭5	Tryb półzmniejszony
VII	Altered (Super-Locrian)	B C D E♭ F G A	B7alt	Dominanta alterowana, ♭9, #9, ♯11, ♭13

7.2 Skrócona tabela trybów melodic minor

Tryb	Alternatywne nazwy	Zastosowanie
I C melodic minor	—	Cm(maj7), Cm6, CmMaj9
II Dorian ♭2	Phrygian ♯6	Dm7♭5
III Lydian Augmented	—	E♭maj7♯5
IV Lydian Dominant	Mixolydian ♯4	F7♯11
V Mixolydian ♭6	—	G7♭13
VI Locrian ♯2	Aeolian ♭5	Am7♭5
VII Altered	Super-Locrian	B7alt

8. Przykłady progresji modalnych w jazzie

8.1 Klasyczna II-V-I

Dm7	G7	Cmaj7	Fmaj7
ii	V7	I	IV
Dorian	Mixolydian	Ionian	Lydian

8.2 Modalne zapożyczenie z melodic minor

Dm7♭5	G7alt	Cm(maj7)	F7
iiø7	V7alt	Im(maj7)	IV7
Dorian ♭2	Altered	Lydian ♯11	Lydian Dominant

1. Modi skali durowej (Major / Ionian modes)

Nr | Nazwa trybu     | Stopień | Dźwięki (C)         | Interwały (półtony) | Charakterystyka
---|-----------------|---------|-------------------|-------------------|----------------
1  | Ionian (Jońska) | 1       | C D E F G A B     | 2-2-1-2-2-2-1     | Jasna, klasyczna durowa
2  | Dorian          | 2       | D E F G A B C     | 2-1-2-2-2-1-2     | Lekko smutna, jazz, blues
3  | Phrygian        | 3       | E F G A B C D     | 1-2-2-2-1-2-2     | Mroczna, orientalna
4  | Lydian          | 4       | F G A B C D E     | 2-2-2-1-2-2-1     | Jasna, przestrzenna, #4
5  | Mixolydian      | 5       | G A B C D E F     | 2-2-1-2-2-1-2     | Durowa z bluesowym charakterem
6  | Aeolian         | 6       | A B C D E F G     | 2-1-2-2-1-2-2     | Smutna, naturalna molowa
7  | Locrian         | 7       | B C D E F G A     | 1-2-2-1-2-2-2     | Mroczna, niestabilna, ♭2 i ♭5

2. Modi skali molowej harmonicznej (Harmonic Minor modes)

Nr | Nazwa trybu          | Stopień | Dźwięki (A harm. min) | Interwały | Uwagi
---|----------------------|---------|---------------------|-----------|-----------------------------
1  | Harmonic Minor       | 1       | A B C D E F G♯      | 2-1-2-2-1-3-1 | Podstawowa
2  | Locrian ♮6           | 2       | B C D E F G♯ A      | 1-2-2-1-3-1-2 | II w tonacji molowej
3  | Ionian ♯5            | 3       | C D E F G♯ A B      | 2-2-1-3-1-2-2 | Durowy tryb z ♯5
4  | Dorian ♯4            | 4       | D E F G♯ A B C      | 2-1-3-1-2-2-2 | Dorian zmodyfikowany
5  | Phrygian Dominant     | 5       | E F G♯ A B C D      | 1-3-1-2-2-2-2 | Dominanta egzotyczna
6  | Lydian ♯2            | 6       | F G♯ A B C D E      | 3-1-2-2-2-2-1 | Lydian z podwyższonym II
7  | Diminished Dominant   | 7       | G♯ A B C D E F      | 1-2-2-2-2-1-2 | Dominanta zmniejszona

3. Modi skali molowej melodycznej (Melodic Minor / Jazz Minor modes)

Nr | Nazwa trybu             | Dźwięki od C       | Akordy         | Uwagi
---|-------------------------|------------------|----------------|-------------------------------
I  | Melodic Minor           | C D E♭ F G A B    | Cm(maj7), Cm6  | Podst. forma molowa melodyczna
II | Dorian ♭2               | D E♭ F G A B C    | Dm7♭5          | II w m-moll, jazz
III| Lydian Augmented        | E♭ F G A B C D    | E♭maj7♯5       | Durowy tryb z ♯4 i ♯5
IV | Lydian Dominant         | F G A B C D E♭    | F7♯11          | Typowa dominanta V7 w jazz
V  | Mixolydian ♭6           | G A B C D E♭ F    | G7♭13          | Dominanta z ciemnym brzmieniem
VI | Locrian ♯2 (półzmniejszony) | A B C D E♭ F G | Am7♭5         | m7♭5 z jaśniejszym kolorem
VII| Altered (Super-Locrian) | B C D E♭ F G A    | B7alt          | Dominanta alterowana ♭9, ♯9, ♯11, ♭13

4. Modi skali pentatonicznej (5-dźwiękowe)

Nr | Nazwa modusu    | Stopień | Dźwięki (C pentatonic) | Uwagi
---|----------------|---------|----------------------|--------------------
1  | C pentatonic    | 1       | C D E G A            | Podstawowa dur
2  | D pentatonic    | 2       | D E G A C            | Tryb II
3  | E pentatonic    | 3       | E G A C D            | Tryb III
4  | G pentatonic    | 4       | G A C D E            | Tryb IV
5  | A pentatonic    | 5       | A C D E G            | Tryb V

5. Modi skali zmniejszonej / diminished (octatonic)

Stopień startowy | Dźwięki (C octatonic) | Schemat interwałowy | Uwagi
----------------|----------------------|-------------------|----------------------
1               | C D E♭ F G♭ A♭ A B   | pół-ton / cały ton | Symetryczna, jazz, modern
2               | D E♭ F G♭ A♭ A B C   |                    |
3               | E♭ F G♭ A♭ A B C D   |                    |
4               | F G♭ A♭ A B C D E♭   |                    |
5               | G♭ A♭ A B C D E♭ F   |                    |
6               | A♭ A B C D E♭ F G♭   |                    |
7               | A B C D E♭ F G♭ A♭   |                    |
8               | B C D E♭ F G♭ A♭ A   |                    |