Skale Messiaenowskie

Olivier Messiaen stworzył własny system skal – 7 modi, w których układy interwałowe powtarzają się cyklicznie. Z powodu tej regularności każdą ze skal można transponować tylko ograniczoną liczbę razy (maksymalnie 6), dlatego nazwano je modami o ograniczonej transpozycyjności.

Choć mają nietypową strukturę, ich brzmienie często przypomina skale dur lub moll, co przyczyniło się do ich dużej popularności – w odróżnieniu od awangardowych kompozycji, muzyka Messiaena brzmiała dla wielu słuchaczy „tradycyjnie”. Swoje idee opisał w traktacie Technique de mon langage musical (1944).

Modus 1 (skala całotonowa)

Dźwięki od C:
C – D – E – F# – G# – A#
Transpozycje: tylko 2 możliwe (C, C#)

Modus 2 (ton–półton / skala alterowana symetryczna)

Dźwięki od C:
C – D – D# – F – F# – G# – A – B
Transpozycje: 3 możliwe (C, C#, D)

Modus 3 (ton–półton–półton)

Dźwięki od C:
C – D – D# – E – F# – G – G# – A# – B
Transpozycje: 4 możliwe (C, C#, D, D#)

Modus 4

Dźwięki od C:
C – C# – D# – F# – G – A – B
Transpozycje: 6 możliwych

Modus 5

Dźwięki od C:
C – C# – E♭ – F – G – A – B♭
Transpozycje: 6 możliwych

Modus 6

Dźwięki od C:
C – D# – E – F – G# – A – B♭
Transpozycje: 6 możliwych

Modus 7

Dźwięki od C:
C – C# – D – F – F# – G – A#
Transpozycje: 6 możliwych

Cechy wspólne modów Messiaena:

Są symetryczne, co oznacza, że po kilku transpozycjach dają dokładnie ten sam zbiór dźwięków.
Brzmią często mistycznie, statycznie lub kolorystycznie, dlatego Messiaen wykorzystywał je m.in. do budowania atmosfery w muzyce religijnej i przyrodniczej.
Były jego alternatywą wobec tradycyjnej tonalności dur/moll oraz dodekafonii.

 

Powyższe skale z powodzeniem bywają używane w improwizacji jazzowej, chociaż bywają inaczej nazywane.