Akordy Kanonu Pachelbela

przez

1. Przypomnienie ciągu Fibonacciego

Ciąg Fibonacciego to:

0,1,1,2,3,5,8,13,21,34,…0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, …

Każda liczba jest sumą dwóch poprzednich:

Fn=Fn−1+Fn−2F_n = F_{n-1} + F_{n-2}

2. Jak można użyć Fibonacciego w harmonii

Nie ma standardowego, „jedynie słusznego” ciągu akordów Fibonacciego w teorii jazzowej, ale muzycy i kompozytorzy eksperymentują z nim na kilka sposobów:

a) Numeracja akordów w skali

Przykład w C-dur:

  • Skala: C D E F G A B (stopnie I–VII)
  • Ciąg Fibonacciego: 1, 1, 2, 3, 5, 8…
  • Mapowanie na stopnie skali (modulo 7, jeśli wykraczamy poza VII):
    • 1 → C (I)
    • 1 → C (I)
    • 2 → Dm (ii)
    • 3 → Em (iii)
    • 5 → G (V)
    • 8 → C (I, bo 8 mod 7 = 1)

Progresja akordów w C-dur według Fibonacciego:

Cmaj7 – Cmaj7 – Dm7 – Em7 – G7 – Cmaj7

b) Długości taktów według Fibonacciego

  • Można też utrzymać stałe akordy, ale długość taktów zgodnie z liczbami Fibonacciego:
    • Cmaj7 – 1 takt
    • Dm7 – 1 takt
    • G7 – 2 takty
    • Am7 – 3 takty
    • Fmaj7 – 5 taktów

To tworzy progresję rytmicznie „fibonacciową”, popularną w muzyce współczesnej i eksperymentalnej.

c) Wariant jazzowy

W jazzie stosuje się też tzw. Fibonacci voice leading:

  • Ruchy głosów lub odległości interwałowe między akordami są liczbami z ciągu Fibonacciego.
  • Np. skok między toniką a dominanta = 5 półtonów, między dominanta a subdominanta = 8 półtonów itp.

Akordy ciągu Fibbonaciego niekiedy są mylone z akordami Kanonu Pachelbela.

Progresja akordów Kanonu Pachelbela w C-dur

Takt Akord
1 C
2 G
3 Am
4 Em
5 F
6 C
7 F
8 G

Notacja ciągła (do grania w pętli):

C – G – Am – Em – F – C – F – G

Wskazówki:

  • Można grać ciągle w 4/4, każdy akord przez 1 takt.
  • Jest to klasyczna progresja 8-akordowa, która powtarza się przez cały utwór.
  • Daje wrażenie „płynnej spirali harmonicznej”, co jest typowe dla kanonu.

Przykłady utworów z progresją Kanonu Pachelbela

Utwór Tonacja Fragment progresji Komentarz
Basket Case – Green Day G-dur G – D – Em – Bm – C – G – C – D Rockowa wariacja kanonu, spiralna sekwencja akordów w zwrotkach.
Go West – Pet Shop Boys C-dur C – G – Am – Em – F – C – F – G Popowa aranżacja wiernie odwzorowuje kanonową spirale.
Let It Be – The Beatles C-dur C – G – Am – F Refren oparty na podobnym ruchu akordów (I–V–vi–IV).
No Woman No Cry – Bob Marley C-dur C – G – Am – F Reggae’owa wariacja kanonu.
Graduation (Friends Forever) – Vitamin C C-dur C – G – Am – Em – F – C – F – G Popowa aranżacja dosłownie wykorzystująca kanon.
Canon Rock – JerryC D-dur D – A – Bm – F#m – G – D – G – A Rockowa, instrumentalna adaptacja kanonu.
Pachelbel Rant – Rob Landes C-dur C – G – Am – Em – F – C – F – G Instrumentalny cover, wiernie według kanonu.
Forever Young – Alphaville C-dur C – G – Am – F Refren oparty na kanonowej sekwencji akordów.
With or Without You – U2 D-dur D – A – Bm – G Simplifikacja kanonu, spiralna progresja w refrenie.
Clocks – Coldplay Eb-dur Eb – Bb – Cm – Gm Rytmiczna i harmoniczna wariacja kanonu w nowoczesnym popie.
All Together Now – The Farm C-dur C – G – Am – F Refren bazuje na kanonowej progresji.
Somewhere I Belong – Linkin Park C-dur C – G – Am – F Rock/nu-metalowa adaptacja fragmentu kanonu.
Go West – Village People C-dur C – G – Am – Em – F – C – F – G Disco wersja kanonu.
Memories – Maroon 5 C-dur C – G – Am – F Subtelna wariacja spiralnej progresji.
Basket Case – Green Day (powtórka) G-dur G – D – Em – Bm – C – G – C – D Podkreśla spiralny charakter kanonu w punk-rocku.

 

Jazzowe utwory inspirowane Kanonem Pachelbela

Utwór / Artysta Tonacja Fragment progresji Zastosowanie / komentarz
Autumn Leaves – Joseph Kosma C-moll / E♭ Cm7 – F7 – B♭maj7 – Em7b5 – A7b9 – Dm7 – G7 – Cmaj7 Spiralna progresja ii–V–I, przypomina kanon w prowadzeniu głosów.
Girl from Ipanema – Antonio Jobim F-dur Fmaj7 – G7 – Gm7 – F#7 Kanonowa sekwencja w wariancie bossa nova; spirala harmoniczna w frazach.
Blue Bossa – Kenny Dorham C-moll Cm7 – F7 – Dm7 – G7 Spiralny ruch akordów z elementami kanonu w rytmie latin jazz.
Take the “A” Train – Duke Ellington C-dur Cmaj7 – E7 – Am7 – D7 – Fmaj7 – Cmaj7 – Fmaj7 – G7 Kanonowy ruch harmoniczny w swingowym rytmie; powtarzalna sekwencja.
All the Things You Are – Jerome Kern A♭-dur Fm7 – B♭m7 – E♭7 – A♭maj7 Spiralne prowadzenie głosów w harmonicznych zakończeniach fraz.
I Got Rhythm / Rhythm Changes – George Gershwin B♭-dur B♭maj7 – D7 – Gm7 – C7 Cykl kwintowy w formie spiralnej, analogiczny do kanonu.
Misty – Erroll Garner E♭-dur E♭maj7 – Gm7 – A♭maj7 – C7 Harmoniczna spirala zakończenia frazy, kanonowa inspiracja.
Blue Monk – Thelonious Monk B♭-dur B♭7 – E♭7 – B♭7 – F7 Powtarzalny, kanonowy charakter progresji w bluesowej formie.
Stella by Starlight – Victor Young B♭-dur B♭m7 – E♭7 – A♭maj7 – D7 Spiralne prowadzenie głosów, inspiracja kanonem w reharmonizacji.
Someday My Prince Will Come – Frank Churchill C-dur Cmaj7 – Em7 – Fmaj7 – G7 Kanonowa sekwencja w lekko zmodyfikowanej wersji w standardzie jazzowym.

  • W jazzie nie musimy grać dokładnie C–G–Am–Em–F–C–F–G, ale należy zwrócić uwagę na spiralne prowadzenie głosów i cykliczny charakter akordów.
  • Często używa się substitutions i reharmonizacji, zachowując efekt „pętli harmonicznej” kanonu.
  • Można porównać klasyczny kanon Pachelbela z tymi standardami, żeby zrozumieć, jak barokowa progresja wpłynęła na jazzową harmonię.

 

Kanon Pachelbela w C-dur – funkcje T/S/D + przykłady jazzowe

Takt Akord Funkcja Jazzowy przykład / komentarz
1 C T „Someday My Prince Will Come” – tonika w standardzie
2 G D „Take the ‘A’ Train” – dominanta prowadzi do Am7
3 Am T rel. „Autumn Leaves” – vi stopień jako relatywna tonika
4 Em D rel. „I Got Rhythm” – iii stopień w cyklu kwintowym
5 F S „Misty” – subdominanta w spiralnym ruchu akordów
6 C T „Stella by Starlight” – powrót do toniki
7 F S „Blue Bossa” – subdominanta jako przygotowanie do G7
8 G D „Take the ‘A’ Train” – dominanta prowadzi z powrotem do C

Jak ćwiczyć:

  1. Zagraj progresję w pętli 8 taktów – zwróć uwagę na T, S, D i ich relacje.
  2. Spróbuj zamieniać akordy na relacje T rel., D rel., S rel., tak jak w jazzowych przykładach:
    • Am → T rel., Em → D rel., F → S
  3. Porównaj klasyczny kanon z fragmentami jazzowymi, aby usłyszeć analogię spiralnego prowadzenia głosów.

Kanon Pachelbela w C-dur – wersja jazzowa (z septymami)

Takt Akord Funkcja Komentarz / jazzowe wariacje
1 Cmaj7 T Tonika, klasyczne wprowadzenie
2 G7 D Dominanta, przygotowuje wejście Am7
3 Am7 T rel. Relatywna tonika (vi), płynne prowadzenie głosów
4 Em7 D rel. iii jako łagodna dominanta lub część cyklu kwintowego
5 Fmaj7 S Subdominanta, w jazzowej wersji dodaje bogate brzmienie
6 Cmaj7 T Powrót do toniki
7 Fmaj7 S Druga subdominanta w spirali, przygotowanie do G7
8 G13 D Dominanta z dodatkami (13, 9, 11) – bardzo jazzowa wariacja
  1. Dodatki i rozszerzenia:
    • Cmaj7 → Cmaj9 / Cmaj13
    • Am7 → Am9
    • Em7 → Em9
    • G7 → G9 / G13
    • Fmaj7 → Fmaj9 / Fmaj13
  2. Voice leading:
    • Staraj się prowadzić każdy głos melodycznie: np. w Cmaj7 (C–E–G–B) → G7 (G–B–D–F), wspólne dźwięki płynnie łączą akordy.
  3. Rytm i groove:
    • Możesz zastosować swing lub bossa-nova.
    • Każdy akord na 1 takt 4/4, lub dzielić niektóre akordy na 2×2 ćwierćnuty, aby nadać ruchu.